Aby zrozumieć czym jest Klimat Bezpieczeństwa należy rozpocząć od wprowadzenia czym jest Kultura Bezpieczeństwa. Oba te pojęcia są ze sobą mocno powiązane.
O kulturze bezpieczeństwa więcej możecie dowiedzieć się z poprzednich artykułów. Tu zaznaczymy, że aby uzyskać lub zweryfikować na jakim poziomie prosperuje nasza kultura bezpieczeństwa musimy zweryfikować jej wszystkie trzy aspekty. W tym celu wykonywane są działania takie jak, weryfikacja dokumentacji. Zaczynamy od Polityk organizacji i dokumentów związanych z celami organizacyjnymi. Idąc dalej sprawdzamy role oraz odpowiedzialności. Kończymy na dokumentacji związanej z zarządzaniem ryzykiem i wypadkami.
Weryfikuje się też przeglądy roczne, działania proaktywne / reaktywne. Prowadzone są również rozmowy z pracownikami ze wszystkich szczebli zarządzania. Jest to weryfikacja na ile teoria, jest w praktyce wdrożona w organizacjach.
Ostatnim sprawdzanym aspektem jest zachowanie pracowników. Weryfikuje się w jaki sposób pracują, ale także jak są przekazywane informacje.
Biorąc pod uwagę wspomniane informacje tworzy się raport. Wskazuje on „poziom” kultury bezpieczeństwa wraz z rekomendacjami, które mają na celu poprawę obecnej kultury.
Zatem na czym polega Klimat Bezpieczeństwa?
Warto podkreślić, że badanie klimatu bezpieczeństwa nie jest narzędziem do pomiaru kultury bezpieczeństwa. Kultura jest bardziej złożoną i szerzej pojętą koncepcją.
Klimat bezpieczeństwa jest nieodzownym obrazem kultury bezpieczeństwa. Przejawia się w zachowaniu i postawach pracowników. Wiąże się z postrzeganiem przez pracowników różnych cech bezpieczeństwa w zakładzie pracy.
Warto podkreślić, że Klimat bezpieczeństwa skupia się na „Psychologicznym” elemencie kultury bezpieczeństwa w organizacji.
Jak „mierzymy” Klimat Bezpieczeństwa?
Jako pierwszy Klimat bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie opisał i zbadał D. Zohar w 1980 roku (Zohar, 2008, p. 376-387).
Swoje badania oparł na specjalnie przez siebie opracowanym kwestionariuszu. Pytania, które pozwalały ocenić stosunek pracowników do różnych aspektów pracy związanych z bezpieczeństwem.
Dotyczyły one m.in. poziomu ryzyka pracy, szkoleń BHP oraz postawy kierownictwa wobec wyzwań i zagrożeń związanych z BHP.
Zebrane wyniki zostały poddane analizie, a następnie został określony poziom klimatu, który według Zohara jest cechą charakterystyczną każdej organizacji oraz determinuje poziom bezpieczeństwa pracy (Milczarek, 2000).
Jeśli można zapewnić poufność, a pracownicy uważają, że tak jest, kwestionariusze dotyczące klimatu bezpieczeństwa dają ludziom możliwość anonimowego wyrażania opinii.
Kwestionariusze zawierają różnego rodzaju pytania, z reguły pytania zamknięte w których pracownicy odpowiadają w oparciu o skalę likerta (1 wskazuje to, że się nie zgadzamy a 5, że się zgadzamy) Pracownicy przedstawiają swoje przekonania, opinie i to co aktualnie (na dzień badania) myślą o bezpieczeństwie i systemach zarządzania bezpieczeństwem w swojej firmie. Niektóre badania posiadają także opcje pytań otwartych. Pracownik może w pełni odpowiedzieć co uważa, co czuje, co według niego powinno się poprawić.
Ilość pytań oraz obszarów, które poddajemy badaniu zależy od narzędzi, modelu oraz badanej organizacji.
Przykładowo NEW HSE w swoich badaniach wykorzystuje 8 głównych kategorii badania, którymi są:
- zaangażowanie i wsparcie kierownictwa,
- postrzeganie i akceptacja ryzyka,
- adekwatność i stosowanie procedur,
- komunikacja i praca zespołowa,
- zgłaszanie i zapobieganie wypadkom,
- motywacja i rozwój, zasoby bezpieczeństwa,
- presja otoczenia i jego świadomość oraz warunki pracy
- warunki pracy oraz Środki na rzecz BHP.
Każda z kategorii posiada dwa pytania, a całe badanie dodatkowo dwa pytania otwarte.
Co w takim razie pozwala uzyskać badanie?
Klimat bezpieczeństwa jest miarą postrzegania w jaki sposób rozpatrywane jest bezpieczeństwo przez pracowników na każdym szczeblu organizacji w codziennej pracy.
Badanie klimatu bezpieczeństwa jest narzędziem, które pozwala nakreślić obraz kultury bezpieczeństwa panujący w danej organizacji. Przy jego pomocy, będzie możliwe wdrożenie planu działań służącego poprawie kultury bezpieczeństwa w organizacji.
Mówiąc w szczegółach o „obrazie” mówimy o:
- Poziomie świadomości pracowników w kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy
- Realnie odczuwalnym poziomie bezpieczeństwa
- Ścieżki profilowania rozwiązań w celu poprawy bezpieczeństwa wewnątrz organizacji
- Poszczególnych stanowisk pracy, w których powinny zostać podjęte działania mające na celu eliminacje lub kontrolę zagrożeń
- Potrzebie dodatkowych szkoleń, które poprawiłyby poczucie bezpieczeństwa pracowników
- Obszarach które mogą doprowadzić nas do przyczyn występowania zachowań/sytuacji potencjalnie niebezpiecznych
- Sposobu, w który pracownicy mogą zostać zmotywowani, aby pracować bezpiecznie
- Stopnia uczestnictwa pracowników w procesie kształtowania polityki bezpieczeństwa
W kolejnych artykułach opiszę także związki między krupami zawodowymi, wiekowymi, oraz pod kątem stażu które także pomagają „Wyciągać” wartościowe dane z raportów klimatu bezpieczeństwa.
